کشاورزی و علوم پایه
حسین صحابی؛ فاطمه معلم بنهنگی؛ علی باقری
چکیده
پایش شاخص‌های عملکرد همچون ارزیابی روند و ثبات عملکرد، می‌تواند راه‌گشای سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های آینده به منظور حفظ و ارتقای عملکرد محصولات کشاورزی مهم در سیستم‌های زراعی ایران باشد. این پژوهش با هدف بررسی و تعیین میزان ثبات عملکرد زعفران در برخی شهرستانهای استان خراسان رضوی در سال 1401-1400 در دانشگاه تربت حیدریه اجرا ...
بیشتر
پایش شاخص‌های عملکرد همچون ارزیابی روند و ثبات عملکرد، می‌تواند راه‌گشای سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های آینده به منظور حفظ و ارتقای عملکرد محصولات کشاورزی مهم در سیستم‌های زراعی ایران باشد. این پژوهش با هدف بررسی و تعیین میزان ثبات عملکرد زعفران در برخی شهرستانهای استان خراسان رضوی در سال 1401-1400 در دانشگاه تربت حیدریه اجرا شد. برای این منظور تمامی آمار قابل دسترس مربوط به سطح زیر کشت و عملکرد زعفران از شهرستانهای مختلف استان خراسان رضوی برای دوره 34 ساله (1399-1365) از آمارنامه‌های منتشر شده و موجود وزارت جهاد کشاورزی استخراج شده و مورد استفاده قرار گرفت. پس از بررسی داده ها، شش شهرستان مشهد، تربت حیدریه، نیشابور،کاشمر، گناباد و تایباد که آمار کاملتری برای آن ها موجود بود انتخاب شد و اطلاعات تکمیلی مورد نیاز با مراجعه حضوری به مراکز جهاد کشاورزی و مراکز تحقیقات کشاورزی هر شهرستان و بر اساس پرسشنامه و فرمهای مربوطه، تهیه و جمعآوری شد. با تحلیل رگرسیون روند بلندمدت عملکرد و سطح زیر کشت، باقی‌مانده نسبی و باقی مانده مطلق عملکرد، ضریب تغییرات عملکرد مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها حاصل از پژوهش نشان دادند که سطح زیرکشت زعفران تا حدود سال 1385 و 1386 در تمام شهرستانهای مورد بررسی افزایش یافت اما در سالهای پایانی مطالعه شهرستانهای گناباد و تربت حیدریه که بالاترین میانگین عملکرد زعفران را داشتند با کاهش شدید سطح زیرکشت مواجه شدند. بررسی نتایج نشان داد در شهرستان تربتحیدریه این کاهش سطحزیرکشت تحت تأثیر تقسیمبندیهای جدید این شهرستان و تفکیک بخشهای رشتخوار و زاوه از این شهرستان نیز بوده است. در طی 34 سال گذشته در شهرستانهای تربت حیدریه، گناباد و کاشمر عملکرد زعفران کاهش چشمگیری داشت. شهرستان گناباد که بیشترین میانگین عملکرد را در طی 34 سال گذشته داشت، بیشترین شیب کاهش عملکرد (سالانه 09/0 کیلوگرم در هکتار) را نیز نشان داد. میزان ثبات عملکرد بوم نظامهای کشت زعفران در شهرستانهای مورد بررسی از وضعیت مطلوبی برخوردار نبود. در مجموع شهرستانهای مختلف بررسی شده میزان باقی مانده نسبی عملکرد بین 01/0 تا 1/159 درصد متغیر بودکه نشان دهندهی بی ثباتی بالادر بوم نظامهای کشت زعفران در استان خراسان رضوی بود. در تمام شهرستانهای مورد بررسی به جز گناباد، روند تغییر ضریب تغییرات عملکرد با کاهش روبه رو شد. میانگین سرعت کاهش ضریب تغییرات در این شهرستانها بسیار کم (005/0- درصد در سال) محاسبه شد به طوریکه به نظر میرسد در این شهرستانها میزان افزایش ثبات عملکرد با سرعت بسیار ناچیز در حال انجام بود.
